Δείτε το στον ΕΥΔΟΞΟ

Et in Arcadia ego

Το περίφημο επίγραμμα πάνω στο ταφικό μνημείο, που περιεργάζονται οι Ποιμένες της Αρκαδίας, στον ομώνυμο πίνακα του Poussin, έχει, κατά την εικονολογία, δύο ερμηνείες: η πρώτη αναφέρεται στο νεκρό και σημαίνει "κι εγώ έζησα στην Αρκαδία" [να, όμως, τι απέμεινε από μένα]", ενώ η δεύτερη, που θεωρείται επικρατέστερη, αναφέρεται στο θάνατο και σημαίνει "υπάρχω ακόμη και στην Αρκαδία [αυτή τη γαλήνια ευδαίμονα και παραδεισένια χώρα]"! Σε κάθε περίπτωση η φράση έχει ως υπόστρωμα το συμβολισμό της ιδανικής εκείνης χώρας όπου κατά τον Πολύβιο κατοικούσαν μουσικοί και ποιητές και κατά τον Βιργίλιο οι άνθρωποι παραμέριζαν τις καθημερινές ασχολίες τους για να επιδοθούν στις ευγενέστερες των τεχνών. Και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι, πολλούς αιώνες αργότερα, απότοκος αυτών των αντιλήψεων υπήρχε ο αρκαδισμός, ως κίνημα τέχνης που ενέπνευσε τη φυσική απλότητα του ύφους σε αντίστοιχη με την πληθωρικότητα του μπαρόκ.
Στην Τρίπολη της εποχής του μεσοπολέμου δεν θα περίμενε να συναντήσει κανείς τέτοιους προβληματισμούς, τουλάχιστον ανάμεσα στην πλειοψηφία των κατοίκων της. Αλλά πολλές φορές συμβαίνει να συναντάς τον πυρήνα φιλοσοφικών αναζητήσεων - ασχημάτιστο και ακατέργαστο, πλην όμως ευδιάκριτο και αισθητό - στις εκφάνσεις του καθημερινού βίου των ανθρώπων. Αυτοί, λοιπόν, οι κοντινοί πρόγονοί μας, θιασώτες του βουκολικού βίου, που απ ολάμβαναν τις μέρες της σχόλης εκδράμοντας στα κατατόπια του φιλοπαίγμονος και ερωτοπαθούς Πάνα, προφανώς δεν εντρυφούσαν θεωρητικώς στον αρκαδισμό, είχαν όμως ενστικτωδώς ανακαλύψει τη χαρά και την απόλαυση που τους προσέφερε η επαφή τους με τη φύση. Και "μια ωραία λιακάδα" αποφάσισαν να της δώσουν ονοματεπώνυμο:

Ev Τριπόλει τη 30 Μαρτίου 1930
Συνελθόντες οι κάτωθι υπογεγραμμένοι απεφάσισαν, όπως ιδρύσουν εκδρομέων σύλλογον σκοπόν έχοντα:
α) Την διάδοσιν της αγάπης προς την ύπαιθρον,
β) Την ανάπτυξιν φιλικών σχέσεων μεταξύ των μελών αυτού και,
γ) Την ψυχαγωγίαν αυτών.
Η επωνυμία του συλλόγου τούτου ωρίσθη "ΣΕΤ", ήτοι τα αρχικά γράμματα των λέξεων "Σύλλογος Εκδρομέων Τριπόλεως".

Μ' αυτή τη λιτή και σύντομη ιδρυτική πράξη θα αναδείξουν τη φυσιολατρία ως τρόπο ζωής και θα την κάνουν δεύτερη θρησκεία τους. "Η διάδοσις του εκδρομισμού - θα γράψει μετά από μερικά χρόνια μια εφημερίδα - μπορεί να λεχθεί ότι προσέλαβε την έκτασιν ενός ρεύματος, που ισοδυναμεί με αληθινήν επανάστασιν εις τον τόπον, εις τα ήθη και τα έθιμα της κοινωνικής μας ζωής και σημειώνει πράγματι σταθμόν εις την εξέλιξίν της"! Αλλά ο σύλλογός τους δεν θα περιοριστεί μόνο στις εκατοντάδες εκδρομές. Θα αναλάβει πληθώρα πρωτοβουλιών για την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς και θα διαδραματίσει, επί εβδομήντα (και πλέον) χρόνια, έναν όλως ιδιαίτερο ρόλο στην κοινωνική ζωή της πόλης, θέτοντας έτσι και τη δική του σφραγίδα στη διαμόρφωση της σύγχρονης ιστορίας της.
Για την Τρίπολη του Μεσοπολέμου, στο περιβάλλον της οποίας ιδρύθηκε ο ΣΕΤ, αντιγράφω από την Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη: "Τρίπολις. Ακμαία πόλις της Πελοποννήσου, κειμένη εν τω μέσω ομωνύμου οροπεδίου προς Α του Μαινάλου όρους. Είνε πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας και της επαρχίας Μαντινείας και του δήμου Τριπόλεως και έχει 14.397 κατ. (1928), πρωτοδικείον, ιερατικήν σχολήν, πολλά ελληνικά και δημοτικά σχολεία, υποκατάστημα της Εθν. Τραπέζης και εν γένει όλα τα εν ταις πρωτευούσαις νομών δημόσια γραφεία, ως και δημαρχείον και είνε έδρα συντάγματος και του μητροπολίτου Μαντινείας και Κυνουρίας. Κείται εν πεδινώ χώρω, με καλάς πως οδούς και πλατείας (ιδία την του Αγ. Βασιλείου) και καλάς οικοδομάς. Έχει συγκοινωνίαν ποικίλην προς τα πέριξ και σιδηροδρομικήν προς τε το Άργος και τας Αθήνας και προς τας Καλάμας και Κυπαρισσίαν, ιδία δε σημειωτέαι αι αμαξιτοί οδοί Τριπόλεως - Σπάρτης, Τριπόλεως - Βυζικίου Λάδωνος και Τριπόλεως - Μπεζενίκου. Είναι πόλις εμπορική πως, αλλά κυρίως βιομηχανική, ιδίως δε περί την σιδηρουργικήν, βυρσοδεψίαν, ταπητουργίαν, υφαντουργίαν, φλανελλοποιίαν, τυροκομίαν κ.λ., μάλιστα δε περί την οινοποιητικήν. Έχει κλίμα υγιεινότατον και κείται εις 600 μ.υ.ε.θ.".

Η προσωπική μου επαφή με τον ΣΕΤ πραγματοποιήθηκε σε πολύ μικρή ηλικία, στα χρόνια του εμφυλίου, χάρη στον πατέρα μου, Σαράντο Νικητόπουλο, ενθουσιώδες μέλος του. Τα χρόνια αυτά ήταν δύσκολα, γεμάτα ερωτηματικά, που αμφιβάλλω αν έχουν απαντηθεί μέχρι σήμερα. Χρόνια φτωχά, μα και χρόνια αθωότητας, συγκριτικά με τα σημερινά, που, μέσα σε έκαιγε η ελπίδα και η αγωνία για καλύτερη ζωή. Δε θυμάμαι πρόσωπα και πράγματα εκείνης της εποχής. Το άρωμά της μόνο πλημμυρίζει τις αισθήσεις μου. Σαν παραμύθι με καλές νεράιδες και μάγισσες, γυρίζουν στο μυαλό μου τα γλέντια, οι εκδρομές, οι "Βραδιές του Ασώτου", η ανάγκη για προσφορά. Θυμάμαι, όμως, πολύ καλά τον πατέρα μου κάθε τόσο να λέει: "Θα πάμε με τα παιδιά να δουλέψουμε στον Αϊ Λια". Τα "παιδιά" ήταν ο Γιώργος ο Πυρπάρας, ο Βασίλης ο Τζαβάρας και τόσοι, που δεν θυμάμαι.
Αναγκάστηκα να φύγω εδώ και σαράντα πέντε χρόνια από την Τρίπολη. Είχα ωστόσο πάντα την επιθυμία να κατορθώσω να κάνω κάτι, έστω και μικρό, σαν ελάχιστη ανταπόδοση σε ό,τι μου προσέφερε η ιδιαίτερη πατρίδα μου. Με το βιβλίο αυτό, στο οποίο αποτυπώνεται η ιστορία και η προσφορά ενός, καθοριστικού για τα τοπικά δρώμενα, συλλόγου και το οποίο έχει έντονη συναισθηματική αξία γιατί πιστεύω ότι εκπληρώνω μια υπόσχεση, ένα χρέος προς τους παλαιότερους, που αποτέλεσαν τον πυρήνα και την κινητήριο δύναμη του ΣΕΤ.
Όλες οι συναντήσεις για τη διαμόρφωση και την εξέλιξη του βιβλίου αυτού έγιναν στην ταβέρνα του Βαγγέλη του Πιτερού, στο χώρο της οποίας αναδύεται πολιτισμός και ευγένεια και η οποία για εμάς που δε ζούμε στην Τρίπολη, αποτελεί σημείο αναφοράς και αναπόσπαστο κομμάτι της.
Θερμές ευχαριστίες για τη συμβολή τους στην έκδοση οφείλω στον επί σειρά ετών πρόεδρο του ΣΕΤ Νίκο Αργυρόπουλο, που συγκέντρωσε και αρχειοθέτησε το τεράστιο υλικό που χρησιμοποιήσαμε στο βιβλίο. Χωρίς αυτόν θα ήταν αδύνατη η έκδοσή του. Επίσης στον Χρήστο Κωνσταντόπουλο που αγάπησε, επιμελήθηκε την έκδοση αυτή και έγραψε τα κείμενά της. Παραθέτω επιστολής του προς εμένα κατά τη διάρκεια της συγγραφής: " ... άλλωστε, όταν το έγραφα τοποθετούσα τον εαυτό μου κάπου στις υπώρειες του Μαίναλου, αγνάντιο - που θα 'λεγε και ο Χαρίλαος - στο οροπέδιο της Τρίπολης, να κυνηγάω μαζί σου νυμφίδια σαν τη μικρή Λολίτα. Αλλά, πώς να το κάνουμε, τελικά είμαι καμπίσιος: όσο κι αν ήθελα να ήμουν απ' ευθείας απόγονος του Πάνα, είμαι, στην καλύτερη περίπτωση, απόγονος του Αλφειού. Όχι ότι τον υποτιμώ - θεό τον είχαμε εμείς εκείνα τα χρόνια εδώ κάτω τον Αλφειό και θυσιάζαμε ωραία σφάγια και οι μυρωδιές ανέδιδαν λες και περνούσες έξω από την "Οδό Πρωτογένους" ... ". Εκφράζω την εκτίμησή μου για ό,τι έκανε και θεωρώ ότι ήμουν τυχερός που συνεργαστήκαμε. Ακόμη στον Βαγγέλη Συρίγο, που με ευαισθησία και απίστευτη δουλειά επέλεξε το φωτογραφικό υλικό και σελιδοποίησε αυτό το βιβλίο.
Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Νίκο, το Χρήστο, τον Κώστα, το Γιώργο, τον Παναγιώτη και τόσους ακόμη συμμαθητές και φίλους, που μεγάλωσα μαζί τους, που μοιράστηκα αγωνίες και όνειρα, που μαζί τους αγάπησα την πόλη που γεννήθηκα.

Στάθης Σαρ. Νικητόπουλος
Δεκέμβριος 2006